Ιδού το υπαρξιακό ερώτημα στο οποίο οφείλουμε να απαντήσουμε ως κοινωνία στα όσα τεκταίνονται γύρω μας και τα βιώνουμε, είτε κατασπαράζοντας τις σάρκες μας, είτε καννιβαλίζοντας τους άλλους. Σε κάθε πρόβλημα που αποκαλύπτεται η έκκληση την οποία απευθύνουμε για να δοθεί απάντηση, λύση και διέξοδος, από το όποιο αδιέξοδο, στρέφεται στο Σχολείο. Στην Παιδεία που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη διαμόρφωση του προφίλ και της κουλτούρας της επόμενης γενιάς πολιτών.
Πρέπει προτού διατυπωθεί η όποια άποψη, να δεχτούμε ως αξίωμα πως η παιδεία και η στοχοθεσία της δίνουν το στίγμα των προτεραιοτήτων μιας κοινωνίας και πως την ίδια ώρα ό,τι εντοπίζεται ως πρόβλημα στην παιδεία αποκαλύπτει κοινωνικοπολιτικές δυσλειτουργίες.
Το δικό μου όραμα αφού επιμένω να πιστεύω στα χαμένα θαύματα; Το σχολείο! Το σχολείο όπως το γνώρισα, το αγάπησα και το ονειρεύτηκα, τότε που διάβαζα το «Ένα Παιδί Μετράει τ΄Άστρα». Θεωρώ πως το όραμά μας είναι κοινό και ας μην το περιγράψαμε ποτέ με τις ίδιες λέξεις. Είναι το ίδιο, παλιό, μα πάντα επίκαιρο όραμα, όσων αγαπούν τον άνθρωπο και τον κόσμο. Τι θέλουμε όλοι εμείς; Θέλουμε σχολεία ανοικτά, χαρούμενα και δημοκρατικά. Όπου τα παιδιά θα ανυπομονούν το πρωί που ξυπνούν για να πάνε. Σχολεία που θα λειτουργούν ως χώροι συνάντησης με ανθρώπους που αγαπούν και με εμπειρίες που τους βοηθούν να «μεγαλώσουν». Σχολεία που θα τους δίνουν, στο Δημοτικό, τις στοιχειώδεις γνώσεις (γλωσσικές και μαθηματικές), δεξιότητες μάθησης και αναζήτησης της γνώσης ενώ ταυτόχρονα, θα επενδύουν στην κριτική σκέψη ως στάση ζωής, έναντι στα όσα γύρω τους τεκταίνονται. Χρόνο για να παίξουν (βασική ανάγκη των παιδιών της ηλικίας τους), χρόνο για να μιλήσουν και να συναναστραφούν με τους συνομηλίκους τους. Χρόνο, με άλλα λόγια να κοινωνικοποιηθούν, και χώρο για να διατηρήσουν ζωντανή την περιέργεια και τη φαντασία τους. Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο; Όλα τα πιο πάνω, συν μια βαθύτερη βουτιά σε δεξιότητες και γνώσεις, χωρίς τον βραχνά του πόση ύλη θα καλυφθεί σε κάθε μάθημα, αλλά με έμφαση στο πως θα προσεγγίσουν οι μαθητές τη γνώση για να μπορέσουν να καταλήξουν τελικά στην αυτόνομη μάθηση. Η οποία είναι σαφέστατα και το τελικό ζητούμενο. Η γνώση στην εποχή μας είναι παντού. Η αξιολόγησή της, η χρήση της και η επέκτασή της είναι ο στόχος.
Και μετά μπαίνουν τα δύο καίρια ερωτήματα:
Σε ποιους να εμπιστευτούμε την αποστολή αυτή; Σε ανθρώπους με την απαραίτητη κατάρτιση, που να είναι οι «καλύτεροι» για να μπορούν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους. Εκπαιδευτικούς επαρκείς, με ευαισθησία, ολοκληρωμένη προσωπικότητα και έντονη συναίσθηση της αποστολής τους
Σε τι αυριανούς πολίτες στοχεύουμε ως κοινωνία; Πολίτες δημιουργικούς, ικανούς να επιλύουν προβλήματα, έτοιμους να αναλάβουν αυτόβουλα πρωτοβουλίες, ελεύθερους, ενεργούς, συμμέτοχους και κριτικά σκεπτόμενους, με ήθος και αρχές. Ευέλικτους. Ικανούς να αναπροσαρμόζονται και να αναπροσαρμόζουν.
Ακούγονται όλα καλά; Σας βρίσκουν όλα σύμφωνους; Πιθανότατα. Είναι λόγια εξάλλου που έχουν γραφτεί και ειπωθεί από θεωρητικούς της εκπαίδευσης, με άλλες λέξεις, με άλλους τρόπους, πολύ πιο εμπεριστατωμένα και σίγουρα καλύτερα. Το ζητούμενο είναι άλλο. Πώς τα θεωρητικά κείμενα, τα μανιφέστα και οι εξαγγελίες, γίνονται πράξη, όταν μια κοινωνία έχει φτάσει στα όριά της. Πολύ περισσότερο όταν αυτή η κοινωνία είναι η παγκόσμια.
Το δημόσιο σχολείο βρίσκεται στα όριά του. Υλοκεντρικό και εξετασιοκεντρικό. Όποιος το αρνείται ας παρακολουθήσει τα ίχνη που αφήνει πίσω της η μέρα του όποιου έφηβου.
Η χαρά της μάθησης απούσα.
Η αγαπητική σχέση ανάμεσα στον μαθητή και τον δάσκαλο να αδυνατεί να κτιστεί αφού η λογοδοσία και η αξιολόγηση και των μεν και των δε, ποσώς τη λαμβάνει υπόψη. Δεν είναι, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων οι εκπαιδευτικοί που φταίνε αγαπημένα μου παιδιά και αξιότιμοι γονείς. Για το ό,τι δεν βρέθηκαν στη πορεία του σχολικού σας βίου εκπαιδευτικοί να σας αγαπήσουν και να σας νοιαστούν, παρά μόνο ως εξαιρέσεις, φταίνε οι δομές και το σύστημα. Δεν είναι απάνθρωποι, αδιάφοροι, τεμπέληδες οι εκπαιδευτικοί. Καταρρακωμένοι είναι, και με τη θηλιά στο λαιμό. Όπως ο καθένας μας. Πρέπει να σημειώσω πως δεν θεωρώ πως αφορά το θέμα μόνο την παρούσα διακυβέρνηση, το βιώνουμε καθημερινά, και επιβαρύνεται χρόνο με τον χρόνο την τελευταία εικοσαετία. Την ίδια ώρα που τα εγχειρίδια γίνονται καλύτερα, τα υποστηρικτικά διδακτικά μέσα υψηλότατου επιπέδου, τα κονδύλια που ξοδεύονται αυξάνονται , οι εκπαιδευτικοί καταρτίζονται σωστότερα και επιμορφώνονται συστηματικότερα, τα τεστ σταθμίζονται με επιστημονικές δικλείδες ασφαλείας και οι διαδικασίες των εξετάσεων λαιμητόμων, για τον διαφορετικό, την λιγότερο προνομιούχα, τον ανίκανο να στηριχθεί στη μνήμη του, το κορίτσι με τις μαθησιακές δυσκολίες, το αγόρι με τα συναισθηματικά προβλήματα, το κορίτσι με το βεβαρημένο οικογενειακό περιβάλλον, γίνονται πιο αδιάβλητες.
Τι χάθηκε; Το κοινό όραμα, ο πατριωτισμός, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, το ήθος, ο σεβασμός, η αποδοχή, το εμείς.
Υπάρχει λύση; Να το χαλάσουμε και να το κτίσουμε από την αρχή. Να κρατήσουμε μόνο τις πρώτες ύλες: Το όραμά μας, τα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς, την αγάπη και τη χαρά της μάθησης, τη δημιουργικότητα… Να πετάξουμε τα περιττά. Να επικεντρωθούμε στα σημαντικά. Να το χαιρόμαστε το σχολείο πρέπει, για να μας χαίρεται ως αυριανούς πολίτες η κοινωνία.
Υπογραφή
Ο Ρομπέν των Χαμένων Θαυμάτων
Υ.Γ. 1: Στόχος μας να γιατρέψουμε πληγές και να ανοίξουμε ορίζοντες. Να δώσουμε στα παιδιά μας ρίζες και φτερά. Πώς; Να σταματήσουμε να διδάσκουμε ένα μαθητή που δεν υπάρχει πλέον. Να σταματήσουμε να τον διδάσκουμε πράγματα για τα οποία δεν έχει κανένα ενδιαφέρον και με τρόπους που δεν ενεργοποιούν φαντασία, δεξιότητες, κριτική σκέψη. Να δώσουμε πίσω στους εκπαιδευτικούς την πίστη τους στο σύστημα και στα παιδιά και στους γονείς την εμπιστοσύνη τους στο σχολείο.
Υ.Γ.2: Ίση πρόσβαση σε μια ποιοτικά αναβαθμισμένη εκπαίδευση (αποτελεσματική και αποδοτική) που να στοχεύει περισσότερο στην αυτόνομη μάθηση και λιγότερο στη γνώση, που να επικεντρώνεται στα σημαντικά, με διαδικασίες και δομές εκσυγχρονισμένες οι οποίες υποστηρίζουν και μειώνουν τις τριβές, με αποτελεσματικότερη διαχείριση και λογοδοσία, σε υποδομές που διευκολύνουν την αποτελεσματικότητα.
Υ.Γ.3: Μπορούμε να το πετύχουμε; Αν θέλουμε μπορούμε!